Habarlar - Kanine köpugurly garşylyk: Nuklein kislotasynyň barlagy “Howplary takyk kesgitlemäge” nädip kömek edýär?

Käbir itler hiç hili kynçylyksyz antiparazit dermanlaryny kabul edýärler, beýlekileri ösýärgusmak we içgeçme. Itiňize agramyna görä agyry kesiji berip bilersiňiz, ýöne onuň hiç hili täsiri ýok ýa-da öý haýwanyňyzy ysgynsyz galdyrýar. - Munuň bilen baglanyşykly bolmagy ähtimalköpugurly garşylyk geni (MDR1)itiň bedeninde.

Neşe alyş-çalşynyň bu “göze görünmeýän sazlaýjysy” öý haýwanlary üçin derman howpsuzlygynyň açarydyr weMDR1 gen nuklein kislotasyny barlamakbu kody açmak üçin esasy usuldyr.

NOOK. 1

Derman howpsuzlygynyň açary: MDR1 gen

MDR1 geniniň ähmiýetine düşünmek üçin ilki bilen onuň “esasy işini” bilmeli - neşe maddalarynyň alyş-çalşynyň transport işgäri hökmünde. MDR1 geni, esasan, içege, bagyr we böwrek öýjükleriniň üstünde paýlanýan P-glikoprotein atly maddanyň sintezine ýolbaşçylyk edýär. Drugörite neşe transport stansiýasy ýaly işleýär:

It derman alandan soň, P-glikoprotein artykmaç dermanlary öýjüklerden çykarýar we bedeniň içinde zyýanly ýygnanmagynyň öňüni alyp, nejis ýa-da peşew arkaly kowýar. Şeýle hem, zeper ýetirip biljek neşe serişdeleriniň aşa köp girmeginiň öňüni alyp, beýni we süňk ýiligi ýaly möhüm organlary goraýar.

Şeýle-de bolsa, MDR1 geni üýtgese, bu “transport işgäri” näsaz işe başlaýar. Dermanlary gaty çalt çykaryp, ganyň konsentrasiýasynyň ýeterlik bolmazlygyna sebäp bolup, neşe serişdeleriniň netijeliligini ep-esli peseldip biler. Ora-da dermanlaryň wagtynda arassalanmazlygy, dermanlaryň ýygnanmagyna we gusmak ýa-da bagyr we böwrek zeperlenmegi ýaly funksiýalarynyň bozulmagy bolup biler.- Şonuň üçin itler edil şol bir dermanlara başgaça jogap berip bilerler.

Has köpMDR1 anormallikleri gizlin “minalar” ýaly hereket edýär - adatça dermanlar töwekgelçiligi döredýänçä kesgitlenip bilmeýär. Mysal üçin, käbir itler kemçilikli MDR1 genleri bilen dogulýar we antiparazit dermanlarynyň adaty dozalary (iwermektin ýaly) ýaş wagtynda ataksiýa ýa-da koma sebäp bolup biler. Artykmaç MDR1 funksiýasyna eýe bolan beýleki itler, agramy takyk dozada bolsa-da, opioidlerden agyryny peseldip biler. Bu meseleler "erbet dermanlar" ýa-da "işleşmeýän itler" sebäpli däl-de, genetikanyň täsiri bilen baglanyşykly.

Kliniki tejribede köp öý haýwanlary MDR1 barlamazdan derman kabul edenden soň ýiti böwrek ýetmezçiligine ýa-da newrologiki zeperlere sezewar bolýarlar - bu diňe bir bejerginiň has ýokary bolmagyna däl, eýsem haýwanlar üçin zerur däl azaplara hem sebäp bolýar.

NOOK. 2

Derman töwekgelçiliginiň öňüni almak üçin genetiki synag

Canine MDR1 gen nuklein kislotasyny barlamak, bu daşaýjynyň “iş ýagdaýyna” öňünden düşünmegiň açarydyr. Dermanlardan soň gaýtalanýan gan çekmegi talap edýän adaty gan konsentrasiýasyndan tapawutlylykda, bu usul mutasiýalaryň bardygyny ýa-da haýsy görnüşdigini anyklamak üçin itiň MDR1 genini gönüden-göni seljerýär.

Logika ýönekeý we üç esasy ädimden ybarat zyýanly gipertermiýa genetiki synagyna meňzeýär:

1. Nusga ýygyndysy:

MDR1 geniniň ähli öýjüklerde barlygy sebäpli, diňe kiçijik gan nusgasy ýa-da agyz boşlugy zerur.

2. DNK çykarmak:

Laboratoriýa, itiň DNK-syny nusgadan izolirlemek, arassa genetiki şablon almak üçin beloklary we beýleki hapalary aýyrmak üçin ýörite reagentleri ulanýar.

3. PCR güýçlendirmek we derňew:

Esasy MDR1 mutasiýa saýtlary üçin döredilen ýörite gözlegleri ulanyp (umumy kanin nt230 [del4] mutasiýa ýaly), PCR maksatly gen böleklerini güýçlendirýär. Soňra gural, mutasiýa ýagdaýyny we funksional täsirini kesgitlemek üçin barlagdan floresan signallary kesgitleýär.

Tutuş proses 1–3 sagat dowam edýär. Netijeler weterinar lukmanlary üçin göni görkezme berýär, synag-ýalňyşlyga bil baglamakdan has ygtybarly we has takyk derman saýlamaga mümkinçilik berýär.

NOOK. 3

Genetiki tapawutlary täzeläň, alnan derman howpsuzlygy

Haýwanlaryň eýeleri geň galyp bilerler: MDR1 anormallikleri dogabitdi ýa-da gazanylýarmy?

Iki esasy faktor bar, genetika esasy zat:

Tohumlara mahsus genetiki aýratynlyklar

Bu iň köp ýaýran sebäpdir. Mutasiýa derejesi tohumlar boýunça dürli-dürli bolýar:

Collies(“Shetland Sheepdogs” we “Serhet Collies” -leri goşmak bilen) mutasiýa derejesi gaty ýokary (del4] - arassa tohumly koliýalaryň takmynan 70% -i bu kemçiligi göterýär.
Awstraliýaly çopanlarweKöne Iňlis goýunlaryýokary nyrhlary hem görkezýär.
TohumlarChihuahuaswePoodlesdeňeşdirilende pes mutasiýa derejesi bar.

Diýmek, it hiç wagt derman kabul etmese-de, ýokary töwekgelçilikli tohumlar mutasiýany dowam etdirip biler.

Derman we daşky gurşawa täsiri

MDR1 geniniň özi dogabitdi bolsa-da, käbir dermanlaryň uzak möhletli ýa-da agyr ulanylmagy adaty bolmadyk gen aňlatmasyny "işjeňleşdirip" biler.

Käbirlerini uzak möhletleýin ulanmakantibiotikler(meselem, tetrasiklinler) ýa-daimmunosupressantlarhakyky mutasiýa bolmasa-da, neşe garşylygyny meňzeş edip, MDR1-iň öwezini dolup biler.

Käbir daşky gurşaw himiki serişdeleri (pes hilli haýwan önümleriniň goşundylary ýaly) gen durnuklylygyna gytaklaýyn täsir edip biler.

MDR1 geni antiparazit serişdeleri, agyry kesiji serişdeleri, antibiotikler, himiýa bejergisi we epileptiki dermanlary öz içine alýan köp sanly dermanlara täsir edýär. Mysal üçin:

Bu kemçiligi göterýän Kolli, hatda ivermektin mukdaryndanam agyr neýrotoksiklige sezewar bolup biler.

Artykmaç MDR1 bolan itler, dogry netijelilik gazanmak üçin deri keselleri üçin antifungal dermanlaryň sazlanan dozalaryny talap edip biler.

Şonuň üçin weterinar lukmanlary ýokary töwekgelçilikli tohumlara bellemezden ozal MDR1 barlagyny aýratyn nygtaýarlar.

Haýwanlaryň eýeleri üçin MDR1 nuklein kislotasyny barlamak dermanlaryň howpsuzlygy üçin goşa goragy üpjün edýär:

Riskokary töwekgelçilikli tohumlary ir barlamak (mysal üçin, Kollies) ömürboýy derman serişdeleriniň kontrendikasiýalaryny ýüze çykarýar we tötänleýin zäherlenmäniň öňüni alýar.

Uzak möhletli dermanlary talap edýän itler (dowamly agyry ýa-da epilepsiýa ýaly) dozalary takyk düzedip bilerler.

Halas ediş ýa-da garyşyk tohumly itleri barlamak genetiki töwekgelçilikler baradaky näbellilikleri aýyrýar.

Esasanam dermanlary talap edýän uly itler ýa-da dowamly keseller üçin has gymmatlydyr.

NOOK. 4

Öňünden bilmek has gowy goragy aňladýar

Synag netijelerine esaslanyp, derman serişdeleriniň howpsuzlygy boýunça üç maslahat berilýär:

Riskokary töwekgelçilikli tohumlar synagdan ileri tutmalydyrlar.

Kolleýler, Awstraliýaly çopanlar we şuňa meňzeş tohumlar MDR1 synagyny 3 aýlykdan ozal tamamlamaly we netijeleri weterinar lukmanyna tabşyrmaly.

Derman bermezden ozal mal lukmanyňyzdan “genetiki laýyklyk” barada soraň.

Antiparazit dermanlary we agyry kesiji serişdeleri ýaly ýokary töwekgelçilikli dermanlar üçin bu örän möhümdir. Itiňiziň tohumy ýokary töwekgelçilikli bolmasa-da, oňaýsyz täsirleriň taryhy genetiki synaglaryň göz öňünde tutulmalydygyny aňladýar.

Birnäçe derman bilen öz-özüňi bejermekden gaça duruň.

P-glikoproteiniň transport kanallary üçin dürli dermanlar bäsleşip biler. Hatda adaty MDR1 genleri hem aşa köp bolup, metabolik deňagramsyzlyga we zäherlenme töwekgelçiliginiň ýokarlanmagyna sebäp bolup biler.

MDR1 mutasiýa howpy, görünmeýänliginde, genetiki yzygiderlilikde gizlenýär, dermanlar birden krizise sebäp bolýança hiç hili alamat görkezmeýär.

MDR1 nuklein kislotasyny barlamak, takyk mina detektory ýaly hereket edýär, itiň neşe maddalarynyň alyş-çalyş aýratynlyklaryna öňünden düşünmäge kömek edýär. Onuň mehanizmini we miras nusgalaryny öwrenmek, irki barlagy geçirmek we dermanlary jogapkärçilikli ulanmak bilen, öý haýwanlarymyz bejergä mätäç bolanda, derman töwekgelçiliginden gaça durmak bilen - saglyklaryny iň jogapkärli ýagdaýda goramak bilen täsirli kömek alýandyklaryny kepillendirip bileris.

Iş wagty: Noýabr-20-2025